ما لنزها را به دو دسته عمومی، لنزهای با فاصله کانونی ثابت و متغیر (زوم) تقسیم میکنیم. از طرف دیگرما لنزها را با سه اصطلاح واید ، نرمال و تله دسته بندی میکنیم . به طور عمومی لنزهای با فاصله کانونی کمتر از لنز نرمال را واید نامیده و به لنزهای با فاصله کانونی طولانی تر از لنز نرمال تله گفته میشود.
از نظر اپتیکی لنزی که دارای زاویه دید 45 درجه باشد لنز نرمال گفته میشود.
(لنز نُرمال معمولی Normal : زاویه دید چشم انسان حدود 140 درجه میباشد اما تمام تصاویری که در زاویه چشم قرار میگیرند دارای وضوح کامل نیست وتنها در زاویهای در حدود 52 درجه میتوان تصاویر را به صورت واضح میتوان دید لنز نرمال نیز زاویه دیدی شبیه به چشم انسان دارد به همین دلیل لنز معمولی نیز گفته میشود.)
بواسطه عمومیت دوربینهای 135 اغلب عکاسان مبتدی تصور میکنند که هر لنز 50 میلیمتری، لنز نرمال است. درحالی که، لنزی دارای زاویه دید 45 درجه است که: دارای فاصله کانونی برابر قطر گیت دوربین باشد، اندازه گیت همان اندازه نگاتیو یا سنسور دوربین است. از آنجایی که اندازه استاندارد نگاتیو دوربینهای 135 به اندازه 24*36 میلیمتر است. پس در واقع لنز نرمال برای این دوربینها دارای فاصله کانونی 43 میلیمتر خواهد بود. طبیعی است که به طورمثال برای دوربینهای قطع متوسط ( یا همان 120) که دارای اندازه نگاتیو بزرگتری هستند لنز نرمال دارای فاصله کانونی طولانیتری است. در دوربین ها قطع متوسط ، معمولترین اندازه نگاتیو60*60 م م ( و گاهی 90*60 م م) میباشد. پس در نوع معمول این استاندارد، لنز نرمال دارای فاصله کانونی 85 م م است. از همین جا دوستداران عکاسی دیجیتال دلیل ضریب فاصله کانونی برای معادل سازی لنز با استاندارد 135 برای دوربینهای دیجیتال را حدس میزنند، چرا که سنسور دوربین های دیجیتال عموما کوچکتر از اندازه استاندارد 135 است. در واقع چون اغلب عکاسان تلقیشان از لنزها بر اساس استاندارد 135 است از این ضریب استفاده میشود تا بدانیم با چه لنزی مواجه هستیم. از آنجایی که سنسور دوربینهای دیجیتال دارای اندازههای مختلفی هستند، این ضریب نیز ثابت نیست. مثلا برای Nikon D70 این ضریب 1.5 و برای دوربینهای Canon EOS 300 D, EOS 10D ضریب 1.6 است و یا برای Canon EOS 1D این ضریب 1.3 است. البته در میان دوربینهای دیجیتال، دو دوربین بسیار مشهور Canon EOS 1Ds و Kodak 14n Pro بواسطه مجهز بودن به سنسوری با اندازه استاندارد 135 از این قاعده مستثنی هستند.
در اینجا بد نیست که برخی از لنزهای مشهور در استاندارد 135 را معرفی کنیم. در عکاسی معماری و طبیعت لنزهای واید 24 م م و 28 م م در کنار لنزهای چشم ماهی ( لنزهای با فاصله کانونی خیلی کوتاه ) بسیار پر طرفدار هستند. لنزهای تله 85 م م ، 105 م م همین طور 135 م م، بعنوان لنزهای مرسوم در عکاسی پرتره شناخته میشوند. در عکاسی ژونالیستی، بخصوص عکاسی ورزشی لنزهای تله قوی ( بخصوص لنزهای با فاصله کانونی بلند تر از 200 م م ) به خصوص با عدد دیافراگم کوچک که به اصطلاح لنزهای سریع نامیده میشوند مورد نوجه هستند. بدیهی است این گروه آخر مورد توجه عکاسان حیات وحش نیز هستند. البته واضح است این تقسیم بندی، یک تقسیم بندی دقیق نیست ولی به ما تصویری از لنزها و کاربری عمومی آنها میدهد.
در مورد لنزهای زوم توضیحی دیگری را نیز باید یادآور شوم. اغلب عکاسان مبتدی از متغیر بودن فاصله کانونی لنز به اصطلاح برای دور کردن و یا نزدیک کردن سوژه استفاده میکنند. در واقع به جای آنکه عکاس به سوژه نزدیک یا از آن دور شود این عمل را با تغییر دادن فاصله کانونی لنز انجام میدهند. این از رایجترین اشتباهات در عکاسی مبتدیهاست. اگر چه گاهی بواسطه محدودیت در محل قرار گرفتن عکاس ( بخصوص برای عکاسان ژورنالیست) این ویژگی به کمک میآید. اما باید توجه داشت که مثلا واید تر کردن لنز و دور شدن از سوژه در واقع دارای اثر یکسانی در تصویر نیستند. تغییر فاصله کانونی در لنزها دو اثر مهم دارد، اول درتغییر اندازه عمق میدان و سپس تاثیر بر حالت پرسپکتیو تصویر میباشد. عمق میدان ) ( Depth of fieldبه اندازه دامنه وضوح در جلو و در پشت موضوعی که بر آن فوکوس انجام شده اشاره دارد، که سه عامل بر آن اثر دارند: فاصله تا موضوع، فاصله کانونی و دیافراگم . عمق میدان و فاصله کانونی نسبت معکوس به هم دارند، در واقع هر چه فاصله کانونی بیشتر شود عمق میدان کمتر خواهد شد. به نظر میرسد اثر فاصله کانونی بر پرسپکتیو مهمتر از اثر اولی است، چرا که کم شدن یا افزایش ناخواسته عمق میدان را میتوان با عدد دیافراگم جبران کرد.
اما تغییر در حالت پرسپکتیو اثری است جدی، که هر عکاس باید به آن توجه داشته باشد. طبیعی است که استفاده هوشمندانه از این اثر در خلق یک تصویر هنرمندانه بسیار موثر است و بیتوجهی به آن میتواند به کار عکاس لطمه وارد کند. به زبان ساده هر چه لنز تله تر شود پرسپکتیو فشرده تر میشود و لنزهای وایدتر باعث منبسط شدن پرسپکتیو میشوند. به طور مثال فاصله دو جسم در موقع استفاده از لنزهای تله کمتر از واقع به نظر میآید و استفاده از یک لنز واید باعث میشود که این فاصله بیشتر به نظر آید. اثر فاصله کانونی بر پرسپکتیو بخصوص در موقع استفاده از لنزهای بسیار واید و تله به خوبی خود را نشان میدهد. همانطور که در مثالهای پایین میبینید، اگرچه تقریبا محدوده تصویر در همه تصاویر یکی است اما تغییر حالت پرسپکتیو و عمق میدان تا چه اندازه در نتیجه تصویر موثر بوده است........