دوستی در خصوص توضیحی که بالاتر در مورد نحوه استفاده از باتری نوشتم، سؤال کرده بود؛ ترجیح دادم که جواب مفصلتری را اینجا بنویسم، شاید به درد بقیه هم بخورد:
اول یک توضیح کلی درباره عمر باتریهای لیتیومی بدهم: همانطور که احتمالا میدانید، برای عمر این باتریها دو پارامتر وجود دارد؛ یکی تعداد سیکل شارژ و دیگری حافظه باتری. هر دورهای که باتری به اندازه کل ظرفیتش تخلیه و شارژ شود، یک سیکل حساب میشود. این به این معنی نیست که کل آن را خالی کنیم، بلکه اگر مثلا امروز پنجاه درصد باتری خالی و سپس شارژ شود، فردا ۲۰درصد و پسفردا ۳۰ درصد، هرچند که باتری هرگز به زیر پنجاه درصود نرسیده، ولی چونومجموع این سه عدد ۱۰۰ درصد میشود، یک سیکل را استفاده کرده ایم. عمر مفید باتری را با این سیکلها اندازه گیری میکنند، مثلا میگویند فلان باتری هزار سیکل عمر میکند (مکبوکهای و مکبوکپروهای بعد از ۲۰۰۹ و مکبوکایرهای بعد از ۲۰۱۰ همین مقدار و مدلهای قدیمیتر ۵۰۰ یا ۳۰۰ سیکل)، یعنی اگر این عدد به هزار برسد، عمر مفید باتری تمام شده و اگر قصد دارید از آن کامپیوتر همچنان استفادهدکنید، بهتر است باتری را تعویض کنید (قیمت باتریهای مک الان در حدود سیصد و پنجاه هزار تومان است). بنابراین میبینید که این باور قدیمی که میگوید بهتر است باتری را مرتبا تخلیه و شارژ کامل کرد، اشتباه است و هرچه کمتر از باتری استفاده شود، دیرتر خراب میشود.
اما ریشه این باور در مشخصه دوم یعنی حافظه باتری است، این اصطلاحی است که برای ظرفیت باتری استفاده میکنند. میگویند اگر باتری مدت زیادی از کل ظرفیتش استفاده نکند، حافظه اش را از دست میدهد! یعنی یادش میرود که چقدر شارژ میتوانسته نگه دارد!!! به عبارتی اگر هر بار که شارژ باتری به مثلا هشتاد درصد میرسد، آن را دوباره شارژ کنید، بعد از مدتی، ظرفیتش به اندازه همان بیست درصد خواهد بود! البته خوشبختانه این مدت خیلی طولانی است و اگر حداقل ماهی یکبار، باتری را کاملا تخلیه و بعد کاملا پر کنید، برای کالیبره شدن و از دست نرفتن حافظهاش کافی است. روند کار هم همانطور که گفتم، به این صورت است که شارژر را قطع میکنید و فقط با باتری کار میکنید تا وقتی که سیستم پیغام کمبود باتری بدهد (لزومی ندارد پیوسته با آن کار کنید، حتی ممکن است این کار چند روز طول بکشد، مهم این است که در این مدت اصلا به برق وصلش نکنید) بعد کارهایتان را ذخیره کنید و باز استفادهدکنید تا وقتی که خودش خاموش شود (معمولا سعی میکند کمی شارژ نگه دارد تا قبل از خاموش شدن، اطلاعات رم را بتواند روی هارد کپی کند و بعد که دوباره روشن شد، همه را برگرداند سر جایشان! یعنی چیزی شبیه هایبرنیت در ویندوز) باد که سیستم خاموش شد، چند ساعتی در همان حال بگذارید بماند تا همان یک ذره شارژ احتمالی که برای ضرورت تهش نگه داشته هم تخلیه شود؛ بعد برق را وصل کنید و تا وقتی که شارژ کامل و چراغ شارژر سبز نشده، از برق جدا نکنید. حتی بهتر است بعد از آن هم چند ساعتی به برق وصل باشد. البته در این حالت میتوانید دستگاه را هم روشن و استفادهٔ خودتان را هم بکنید.
پس به طور خلاصه، هر وقت میتوانید، از برق استفاده کنید و وقتی برق دم دست نیست، بروید سراغ باتری. ماهی یکبار هم باتری را کالیبره کنید.
_____
اما بخش دوم، در خصوص سیستم تغذیه الکتریکی مکها است. سیستم تغذیه مکهایی که باتریشان جدا نمیشود (تقریبا تمام مدلهای بعد از ۲۰۰۹)، یک کنترل اتوماتیک دارد! یعنی بر خلاف بعضی برندها که پورت شارژ مستقیما به سر باتری میرسد و از آنجا به سیستم وصل میشود، به این صورت است که وقتی برق قطع است، از باتری استفاده میکند، ولی با وصل شدن برق، مدار باتری از سیستم جد میشود و دو مسیر مختلف جریان از شارژر وارد سیستم میگردد. یک مسیر برای تغذیه سیستم استفادهدمیشود و یک مسیر برای شارژ کردن باتری؛ اولویت هم با اولی است، یعنی اگر سیستم احساس کند که خط برق مورد استفاده، قادر به تامین جریان کافی نیست (مثلا وقتی از اینورتر استفاده میکنید) فقط سیستم با برق کار میکند و باتری شارژ نمیشود! (این را کنار آیکان باتری در نوار بالایی مینویسد) بعد هم که باتری کامل شارژ شد، برق آن را قطع میکند و تا وقتی که به زیر ۹۶ درصد نرسد، دوباره وصل نمیکند (که این کم شدن شارژ در وصرتی که برق وصل باشد بیشتر از یک روز و اگر قطع باشد و سیستم اسلیپ باشد، حداقل چند. عت طول خواهد کشید) بنابراین نه سیکل باتری خورد خورد مصرف میشود و نه باتری اورشارژ میشود.
____
این موضوع در مورد آیپادها، آیفونها و آیپدها هم تا حدودی صادق است. البته با این تفاوت که به خاطر ساده بودن سیستم کنترل شارژ، همیشه از باتری استفاده میشود، بنابراین بهتر است در حین وصل بودن به برق، از آنها استفاده نکنید. اما هر وقت که کاری با آنها ندارید بهتر است بگذارید کمی شارژ شوند. آن ماهی یکبار کالیبره کردن را هم فراموش نکنید.
(البته در آیپد ایر ۲، یکبار که شارژش تمام شده بود و به یک کامپیوتر وصلش کردم که جریان کافی نمیداد، دستگاه روشن شد و کار کرد، ولی پیغام داد که باتری را شارژ نمیکند! برای همین احتمال میدهم که آیپد هم کنترل مشابه مک داشته باشد، ولی مرجع رسمی که این را تأیید کند ندیدهام.)