عکاسی Large Format

[kakooch]

فانوس یا Bellows همان اتاق‌تاریک دوربین است، یعنی فاصله‌ی بین لنز و صفحه‌ی فوکوس یا فیلم را تاریک نگه می‌دارد و ساختار خیلی ساده‌ای دارد:

DSC01446.JPG

و البته داخلش خالی است و هیچ چیزی نیست:

DSC01447.JPG

با توجه به فاصله‌ی کانونی لنز و برای فوکوس کردن، لازم است که فاصله‌ی بین جلو و پشت دوربین تغییر کند، یعنی فاصله‌ی بین لنز و فیلم. به‌صورت عادی برای مثال برای لنز ۳۶۰ باید ۳۶ سانتیمتر فاصله بین جلو و عقب دوربین باشد و البته اگر بخواهیم با همان لنز ماکرو کار کنیم این فاصله ممکن است خیلی بیشتر هم بشود، برای همین ممکن است بخواهیم که طول دوربین را افزایش دهیم :) طول دوربین را می‌شود تا بینهایت افزایش داد، کافی است یک افزونه‌ی ۳۰ یا ۶۰ سانتی برای مثال به دوربین اضافه کنیم:

DSC01490.JPG

DSC01491.JPG

DSC01492.JPG

خیلی ساده مشکل حل شد! حالا بعضی وقت‌ها لنز خیلی واید است و فوکوس هم رو بی‌نهایت، یعنی دو المنت باید خیلی بهم نزدیک شوند، این‌طوری این فانوس خودش مشکل ساز می‌شود چون هرچقدر هم که فشرده شود، بازهم یک فضایی می‌گیرد، برای همین از یک چیزی به اسم فانوس واید استفاده می‌شود که عکسش را در پست بعدی می‌گذارم.

[kakooch]

این‌هم فانوس واید:

DSC01460.JPG

خب، حالا اگر یک‌بار دیگه به این عکس نگاه کنیم:

DSC01497.JPG

یا به این عکس:

onDesk.jpg

می‌تونیم کل قسمت‌های دوربین رو تشخیص بدیم :) حالا همه‌ی این‌ها که چی؟ فقط برای این‌که بشه روی فیلم بزرگ‌تر عکس گرفت؟ این مزیت هم که با توجه به اندازه‌ی سنسورها توجیه‌ای نداره. پس چرا عکاسی قطع بزرگ باید برامون مهم باشه؟

جوابش در حرکت‌های دوربین هست، اگه به المان‌هایی که تجهیزات جلو (مقل لنز، شاتر و فیلتر) و یا تجهیزات عقب (فوکوس اسکرین، فیلم یا سنسور) روشون نصب می‌شه دقت بکنیم، می‌بینیم که کنترل کاملی روی اون‌ها داریم، یعنی می‌تونیم صفحه‌ی لنز رو برای مثال به بالا، پایین، چپ یا راست ببریم و یا «بچرخونیم».

DSC01489.JPG

تو همین عکس اگه دقت کنید، می‌بینید که شش کنترل برای صفحه‌ی لنز وجود داره، درست مشابه همین‌ها هم برای صفحه‌ی عقب وجود داره. یعنی برخلاف دوربین‌های معمول که صفحه‌ی لنز و صفحه‌ی فیلم همیشه موازی هم هستند، می‌شه این‌ها رو دربرابر هم با کنترل کامل زاویه‌دار کرد. ایجاد این زاویه، دو نتیجه‌ی مهم روی تصویر داره، یکی‌اش رو می‌شه برای اصلاح پرسپکتیو به‌کار برد (یا درست‌تر، تغییر پرسپکتیو تصویر ثبت‌شده) و دیگری رو برای داشتن کنترل دقیق روی فوکوس و عمق‌میدان، یعنی می‌شه یک بازه‌ی خیلی بزرگ، از خیلی نزدیک تا بی‌نهایت رو در فوکوس داشت یا حتی فوکوس انتخابی توی تصویر داشت.

کنترل دقیق دوربین یعنی تسلط کامل عکاس روی تصویر و این به خصوص توی استودیو و کار با سوژه‌های بی‌جان بی‌نهایت مفیده :) حالا من سعی می‌کنم هفته‌ی آینده پست‌های تکنیک رو کامل کنم، یعنی هرکدوم از حرکات دوربین را با مثال نشون بدم و بعد هم که می‌شه کلی روی کاربردها حرف زد و مثال و نمونه آوورد. خواهش می‌کنم تا هفته‌ی آینده اگر نظری، مطلبی، توضیحی یا سوالی دارید همین‌جا در میون بگذارید که همه با هم بتونیم از این بحث استفاده کنیم :)

شاد و خرم باشید،
کاوه

[piransal]

درود بر جناب آقای کاوه

راستش یه سوال داشتم که شاید یه خورده جلوتر از جای که بحث رسیده باشه ، ولی چند وقتیه که ذهنم رو مشغول کرده ، اگر راهنمایی کنید ممنون می شم.
هنگامی که فانوس بیشتر از حد باز شه ما دچاره افت نوری می شویم ، از کجا می تونیم افت نوری رو حساب کنیم ؟

ممنون

پ.ن: امکان استفاده از نورسنج SINAR BOOSTER را هم ندارم.

[kakooch]

...
... هنگامی که فانوس بیشتر از حد باز شه ما دچاره افت نوری می شویم ، از کجا می تونیم افت نوری رو حساب کنیم ؟
...
پ.ن: امکان استفاده از نورسنج SINAR BOOSTER را هم ندارم.

سلام،

خوب نورسنجی و Compensation برای نورسنجی یکی از مهم‌ترین مباحث هست که من خودم قصد داشتم با توضیح نورسنجی از روی Focus Screen (مثل همون Sinar Booster) ازش رد بشم اما هنوز وارد عمل نشده دستم رو شد! :)

بله، حتماً افتِ نوری دارید و برای همین هم هست که در کیفِ همه‌ی عکاس‌های Large Format یک ماشین حساب و متر یا خط‌کش پیدا می‌کنید، محاسبه‌اش خیلی ساده‌است: (نسبت فاصله‌ی فعلی به فاصله‌ی کانونی) به توان دو.

حالا چطور این را حساب کنیم؟ چند راه هست، یکی این‌که فاصله‌ی کانونی را می‌دانیم، برای مثال ۱۸۰ میلی‌متر، این یعنی بین صفحه‌ی فیلم با صفحه‌ی عدسی ۱۸۰ میلی‌متر فاصله‌هست برای فوکوس بی‌نهایت، حالا اگر لازم باشد برای فوکوس روی یک سوژه لنز را ۱۸۰ میلی‌متر جلوتر بیاوریم (یعنی با صفحه‌ی فیلم ۳۶۰ میلی‌متر فاصله‌داریم) سوژه‌ای که در ۳۶۰ میلی‌متری صفحه‌ی لنز است فوکوس شده و به‌نسبت ۱:۱ روی فیلم ظاهر می‌شود. خوب با استفاده از فرمول معروف اول ۳۶۰ را تقسیم می‌کنیم به ۱۸۰ که بشود ۲ و بعد ۲ را به‌توان ۲ می‌رسانیم که بشود ۴ و این یعنی ۴ استاپ باید نور بیشتری بدهیم.

خیلی از دوربین‌ها (به‌خصوص دوربین‌های Flat Bed که به‌جای ریل دو میله یا یک ورقه در کف دوربین دارند) خودشان یک‌سری عدد و رقم دارند برای محاسبه‌ی افزایش نوردهی، اما خوب خیلی از دوربین‌ها این را ندارند، برای این‌کار همین روش خوب است اما در عمل اندازه‌ گیری فاصله‌ی سوژه تا صفحه‌ی فیلم خیلی وقت‌ها عملی نیست و یا دقیق نیست.

خوب این‌طوری می‌رسیم به راه دوم: اندازه گیری روی Focus Screen. برای این‌کار طول یا عرض سوژه را اندازه کنید و در خود فوکوس اسکرین هم اندازه بگیرید، مجذور این نسبت به علاوه‌ی یک به‌توان دو می‌شود دوباره همان مقداری که باید بیشتر نور داد. برای همان مثال بالا که ۱ به ۱ باشد (۱ تقسیم بر ۱ به علاوه‌ی ۱ به توان ۲) می‌شود دوباره همان ۴.

این روش دوم وقتی به‌درد می‌خورد که کلی دوربین را پیچ و تاب داده‌اید و اندازه گیری فاصله‌ی واقعی سخت است.

یک راهِ خیلی خوب هم استفاده از Quick Disc است، فایل را به رایگان دریافت کنید و آن را چاپ کنید و بعد دیسک و خط کش را ببرید و روی مقوا بچسبانید، حالا کافی است که دیسک را کنار سوژه قرار دهید و با خط کش از روی صفحه‌ی فوکوس بزرگترین قطری که از Disc می‌بینید را اندازه بگیرید و خود خط کش به شما می‌گوید که چند ثانیه و یا چند f-stop باید به تنظیمات اضافه کنید که برای افت‌ِ نور Compensate کرده‌باشید.

http://www.salzgeber.at/disc/down.html

در نهایت هم دقیق‌ترین راه نورسنجی از روی خود صفحه‌ی فوکوس هست که با ابزاری مثلِ Sinar Booster به راحتی قابل انجام است، با این روش همان عدد خوانده شده‌ی نورسنجی معیار است چون درست نوری که به فیلم می‌رسد را برای نقطه‌ی مورد نظر از تصویر از روی شیشه‌ی فوکوس اندازه می‌گیریم و در ضمن هر نقطه را می‌توانیم جدا نورسنجی کنیم و این برای پیاده‌سازی Zone سیستم هم ایده‌آل است.

خوب باشید،
کاوه.

پ.ن.: البته اگر عکاسی فیلمی می‌کنید و زمان نوردهی را زیاد می‌کنید یادتان باشد که باید به جدول‌های فیلم هم نگاه کنید و برای نوردهی‌های طولانی (با معیار فیلمی که برای بیشتر عکاسان دیجیتال خیلی کوتاه است :) ) یک مقداری هم از روی جدول فیلم به نوردهی اضافه کنید!

[ahmad.abaee]

سلام کاوه خان
ممنون بابت پستهای خوب و مفیدتون
فقط اینکه،اگر یه جاهایی،به قیمت تجهیزات و اینکه از کجا میشه تهیه شون کرد هم اشاره کنید ممنون میشم
(البته میدونم انقدر سرسام آور هستن که احتمالاً خلق الله با دیدنشون،بیخیال خوندن باقی پستها میشن پس هرطور صلاح میدونید )
ممنون

[kakooch]

سلام،

این هفته قرار شد که درباره‌ی حرکت‌های دوربین صحبت کنیم، قصد داشتم که کلِ بحث حرکت‌های دوربین رو امروز تموم کنم، ولی فکر نمی‌کنم که برسم، اما خوب، یک‌سری عکس گرفتم و می‌شه که این‌هفته حداقل حرکت‌ها رو معرفی کرد. قبلش پاسخ به‌یک سوال:

...
فقط اینکه،اگر یه جاهایی،به قیمت تجهیزات و اینکه از کجا میشه تهیه شون کرد هم اشاره کنید ممنون میشم
...

خوب، قیمت‌ها به‌کل بستگی داره به نوعِ کالا. دو تا نکته‌ی خیلی خوب هست، یکی این که دستِ دومِ این تجهیزات به‌طور معمول خیلی خیلی ارزون‌تر از نوی اون‌ها هست. برای مثال یک دوربینی که قیمتِ نوی اون (دوربین شامل ریلِ اصلی، المان جلویی، المان عقبی، صفحه‌ی فوکوس و فانوس) ۱۲ هزار دلار هست رو دست دوم می‌شه ۳ یا ۴ هزار دلار خرید. نکته‌ی دوم اینه که تغییرات توی این دوربین‌ها خیلی کم هست، برای مثال دوربینی که مالِ ۳۰ یا ۴۰ سالِ پیش هست هنوز هم می‌شه روش همه‌ی لنزهای مدرن و بکِ دیجیتال و غیره رو نصب کرد. در نتیجه می‌شه یک دوربینی مثل Sinar F رو با قیمت ۳۰۰ یا ۴۰۰ دلار خرید و همه‌ی قابلیت‌های یک دوربین Large Format کامل رو هم داره، تنها تفاوتش اینه‌که برای مثال حرکت‌های دوربین Geard نیستند یعنی یک ضامن را آزاد می‌کنید و آن حرکت آزاد می‌شود ولی یک دوربین مثل P2 پیچ‌هایش دندانه‌ای هستند، یعنی هر پیچ برای مثال یک درجه یا نیم‌درجه یا نیم سانتیمتر حرکت است و برای کار استودیو خیلی دقیق‌تر. داستان لنزها هم همینطور است، قیمت هر لنزِ جدید بین ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار است که اگر Center Filter هم لازم داشته‌باشد آن‌هم حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ دلار قیمت دارد، قیمت دست‌ِ دوم لنزها خیلی کمتر نیست اما اگر کسی می‌خواهد کارِ فیلمی یا سیاه و سفید بکند می‌تواند لنزهای قدیمی (که لنزهای ۷۰ و صد ساله‌هم راحت پیدا می‌شوند) بخرد که خیلی ارزان‌قیمت‌تر است.

در ناصر خسرو می‌توانید خیلی راحت دوربین‌های دست‌ِ دومِ خوبی را با قیمت مناسب خریداری کنید. سیستم‌های سینار یا تویو به‌نسبت بقیه اولویت دارند چون تجهیزات جانبی و قطعات‌یدکی به‌راحتی همه جا در دسترس هستند.

خب، بریم سرِ حرکت‌ها،‌ اول یک بار دیگر دوربین را در حالت استاندارد ببینیم، یعنی در حالتی که همه‌ی تنظیمات روی صفر هستند:

Standard.JPG

خب، حالا حرکت اول که Fall یا Rise هست رو می‌بینیم، اول Back Fall یا پایین آوردن Back:

BackFall.JPG

و بعد هم Back Rise یا بالا بردن Back:

BackRise.JPG

این‌ها ساده‌ترین حرکت‌ها هستند، همونطور که می‌تونید حدس بزنید این دو حرکت هیچ تاثیری روی فوکوس یا شکلِ سوژه ندارند، یادمون هست که دایره‌ی تصویر خیلی بزرگتر از اون چیزی هست که توی صفحه‌ی فوکوس می‌بینیم، حالا با انجام این حرکت می‌شه جای صفحه‌ی فوکوس (یا فیلم یا سنسور) رو عوض کرد و از قسمت دیگه‌ای از دایره‌ی تصویر استفاده کرد. در مواردی که سنسور یا فیلم کوچیک‌تر از اندازه‌ی تصویر هست، می‌شه با استفاده از این حرکت کل سطح تصویر رو بدون جابه‌جا کردن دوربین یا سوژه -با ثبت چند عکس- پوشش داد و یک عکس بزرگ بدون هیچ‌کدوم از ایرادات رایجی که در عکاسی چند فریم و چسبوندن اون‌ها هست رو تولید کرد.

Fall یا Rise رو می‌شه برای جلوی دوربین هم انجام داد که می‌شه Front Rise یا Front Fall، اولی تصویر Front Fall هست:

FrontFall.JPG

و این هم Front Rise:

FronRise.JPG

خب، Front Rise حرکت موردِ علاقه‌ی عکاس‌های معماری هست، چرا؟ چون برای مثال موقع عکاسی از یک ساختمان بلند بهترین گزینه هست، چرا؟ چون با دوربین معمولی دو گزینه بیشتر ندارند، یا استفاده از لنز واید که خب پرسپکتیو رو عوض می‌کنه و ممکنه کلی چیزهای دیگه هم توی تصویرشون اضافه بشه، یا این‌که دوربین رو کج کنند که این‌طوری هم خطوط موازی همه بهم می‌ریزند، ولی Front Rise (و گاهی اوقات به همراه Back Fall) می‌تونه کلِ ساختمون رو توی کادر بگنجونه بدون این‌که لازم باشه از لنز واید‌تر استفاده بکنن یا این‌که مجبور بشن که دوربین رو موازی ساختمان نگه‌ ندارند.

توی پست بعدی شیفت رو توضیح می‌دم.

خوب باشید،
کاوه

پ.ن.: گفته‌بودند که عکس‌ها را بزرگ در بین متن بگذارم، من تلاشم را کردم، نشد! به‌ظاهر لازم است که راهنمای ارسال عکس را بخوانم ببینم اندازه‌ی عکس‌ها چطور باید باشد که این‌طور نشود! الآن متاسفانه حوصله‌ی وررفتن با ابزار فروم را ندارم، سری بعد این‌کار را می‌کنم.

[kakooch]

حالا Shift:

حرکت Shift درست مثل Rise و Fall است با این تفاوت که در محور افقی انجام می‌شود، یک‌بار دوربین را از بالا ببینیم:

StandardTop.JPG

حالا برای شیفتِ عقب:

BackShitA.JPG

BackShiftB.JPG

و برای شیفت جلو:

FrontShiftA.JPG

FrontShiftB.JPG

این‌هم از شیفت. کار کردِ شیفت درست مثل Fall و Rise است، یعنی قسمتی از تصویر که درحالت عادی در کادر نیست در کادر قرار می‌گیرد، شیفت در استودیو کاربردهای زیادی دارد که یکی از آن‌ها عکاسی از اجسام براق است وقتی که نمی‌خواهیم تصویر دوربین در سوژه دیده‌شود. برای این‌کار استفاده از شیفت جلو موثر است، و یا اگر در خیابان عکاسی می‌کنید، با استفاده از شیفت جلو می‌توانید دوربین را کنار خیابان بگذارد و در امنیت کامل از خیابان طوری عکس بگیرید که انگار وسط خیابان ایستاده‌اید :) شیفت عقب بیشتر برای پوشش کادر کاربرد دارد، وقتی که می‌خواهید یک عکس خیلی عریض بگیرید می‌توانید با استفاده از شیفت عقب عرضِ زیادی را پوشش دهید.

به‌طور کلی، همه‌ی حرکت‌هایی که درآن‌ها صفحه‌ی لنز موازی با صفحه‌ی فیلم باقی می‌مانند را حرکت‌های شیفت می‌گویند. Shift در لنزهای Tilt/Shift هم همین است و در عمل در واقع فقط Rise یا Drop برای Front است.

در پستِ بعدی، Tilt.

[kakooch]

قبل از ادامه، در مورد اصل شیمپ‌فلاک (Scheimpflug) یک صحبتی بکنیم، اصل شیمپ‌فلاک خیلی ساده و خیلی مهم است. به‌طور خلاصه، این اصل می‌گوید که برای این‌که یک صفحه در فوکوس باشد، باید امتداد آن صفحه و امتداد صفحه‌ی لنز و امتداد صفحه‌ی فیلم هم‌دیگر را در یک نقطه قطع کنند. این تصویر را ببینید:

Scheimpflug.jpg

(از مقاله‌ی ویکی‌پدیا: Scheimpflug principle - Wikipedia, the free encyclopedia)

همانطور که می‌بینید اگر صفحه‌ی فیلم عمود باشد، برای این‌که صفحه‌ی مورد نظر در فوکوس باشد باید صفحه‌ی لنز را زاویه داد، این کار با Tilt و Swing انجام می‌شود، برای Tilt عقب:

BackTiltA.JPG

BackTilB.JPG

ولی این حرکات روی محورِ صفحه نیستند! برای همین هم Off Axis نام دارند. حرکت درست روی محور است:

BackTiltC.JPG

BackTiltD.JPG

این‌ها روی محور هستند! ولی خوب در عمل خیلی از عکاس‌ها Off Axis را ترجیح می‌دهند و خیلی از دوربین‌ها هم فقط یکی از این حرکات را دارند. اگر هر دو حرکت را روی دوربین خود دارید، شیوه‌ی معمول این است که از On Axis برای تنظیم کلی استفاده کنید و بعد با استفاده از حرکت Off Axis تنظیمات ریز را انجام دهید.

نکته‌ی مهم این‌جاست که این حرکات عمق‌میدان را تغییر نمی‌دهند بلکه‌ صفحه‌ی فوکوس را از صفحه‌ی موازیِ دوربین به صفحه‌ی دیگری تغییر می‌دهند. یک مساله‌ی دیگر هم تفاوت بین Back Tilt و Front Tilt است. درست است که طبق اصل شیمپ‌فلاک باید این سه خط با هم تقاطع داشته‌باشند، اما حرکت Back با Front متفاوت است چون حرکت Front از آن‌جا که خود لنز را جابه‌جا می‌کنید تاثیر ناچیزی روی شکلِ سوژه دارد ولی حرکت Back شکلِ هندسی تصویر را تغییر می‌دهد، یعنی مثلاً آن را کشیده می‌کند یا چاق می‌کند! حالا بعدتر با مثال این را خواهیم دید.

پستِ بعدی Front Tilt

[kakooch]

برای Front Tilt در حالت Off Axis:

FronTiltA.JPG

FrontTiltB.JPG

و On Axis:

FrontTiltC.JPG

FrontTiltD.JPG

این‌که می‌بینید عکسِ آخر خیلی صفحه‌ی جلو عقب نرفته‌است علتش عدم استفاده از فانوس واید است، همانطور که پیش‌تر هم گفتم، خودِ فانوس هم یک حجمی می‌گیرد و بعضی وقت‌ها مزاحم حرکت دوربین می‌شود.

کاربرد مهم Front Tilt در عکاسی منظره است یا کارهای کپی‌برداری. در عکاسی منظره می‌شود با این حرکت و انتخاب دیافراگم به‌نسبت بسته، فاصله‌ی خیلی نزدیک تا خیلی دور را در فوکوس داشت. یعنی می‌شود دوربین را عمود روی زمین گذاشت ولی با تیلت کردنِ صفحه‌ی لنز به جلو صفحه‌ی فوکوس را سطح زمین درنظر گرفت.

پست بعدی Swing

[kakooch]

این هم از Back Swing:

BackSwicngA.JPG

BackSwingB.JPG

و Front Swing:

FrontSwingA.JPG

FrontSwingB.JPG

کارکرد Swing را هم با توجه به Tilt باید خودتان بتوانید حدس بزنید. در مورد Back Swing یک کاربرد اضافه این است که اگر با Back Tilt ظاهر هندسی شکل بهم ریخته بود، با Back Swing می‌شود تا حدودی آن را اصلاح کرد ولی نسبت اندازه‌های سوژه به نسبت بقیه‌ی کادر و پرسپکتیو، همچنان غیر واقعی خواهد بود. در پست‌های هفته‌های آینده، اثر این حرکت‌ها را با مثال تصویری و عکاسی از سوژه خواهیم دید.

خوب باشید،